مصرف بهینه آب

آب زمین همواره در حال جابجایی است و چرخه آب که چرخه هیدرولوژی نیز نامیده می‌شود. ارتباطات بین اتممسفر (هواکره)، هیدروسفر (آب کره) و لیتوسفر (سنگ کره) را توضیح می‌دهد.

خورشید هدایت کننده چرخهٔ آب می باشد و چرخه نقطهٔ آغاز و پایانی ندارد. آب از مایع به بخار یا به یخ تبدیل می‌شود و دوباره به حالت اولیه بازمی‌گردد. چرخهٔ آب میلیاردها سال است که در حال کار است.

اصلاح الگوی مصرف، چرا و چگونه؛

اصلاح الگو یا بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی در پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و حفظ محیط‌زیست کشور از اهمیت خاصی برخوردار است. علاوه برآن تأمین هوای پاک برای زندگی سالم مردم در شهرها و محیط‌های زندگی غیرشهری و مراکز صنعتی، با مدیریت و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، کاهش شدت انرژی و بهره‌برداری بیشتر از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر ارتباط مستقیم دارد.

بررسی وضعیت موجود منابع آبی در کشور نشان می دهد، مهار آبهای سطحی و استفاه بهینه از آن و حفظ و تقویت آبهای زیرزمینی به خصوص در مناطق خشک و کم بارش از جمله راهکارهایی است که می تواند از بحران کمبود آب پیشگیری کند. برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی برای مصارف بخش های مختلف یکی از معضلات جدی جوامع است که فقدان برنامه ریزی برای آن و بهره وری لازم، آژیر خطر را در این حوزه به صدا در آورده و بی توجهی به آن تهدیدات و خطرات زیادی را در پی خواهد داشت.

اصلاح الگوی مصرف آب یکی از ضرور‌ی‌ترین اقدامات لازم در اقتصاد ایران است که می‌تواند کشور را از خطر ورشکستگی آبی نجات دهد. اما برای اصلاح الگوی مصرف، چه کارهایی باید انجام شود؟ آیا بخش خانگی مصرفی بیش از الگو دارد یا باید نگاه ویژه‌ای به بخش‌های کشاورزی و صنعت داشت؟

بحران آب از جمله ریسک‌هایی است که در سطح داخلی مورد توجه دولت‌ها و در سطح بین‌المللی مورد توجه نهادها و سازمان‌هایی همچون مجمع جهانی اقتصاد و بانک جهانی قرار دارد.

براساس گزارش‌های سالانه مجمع جهانی اقتصاد از ریسک‌های جهانی، آب شیرین در دسترس مردم از نظر کمی و کیفی رو به کاهش است. کاهش مقدار و کیفیت آب شیرین تهدیدی برای سلامت انسان و همچنین انواع فعالیت‌های اقتصادی است.

به گزارش مؤسسه منابع جهان ۱۷کشور دنیا که بخش عمده‌ای از آن‌ها در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارند، در شرایط تنش آبی بسیار بالا هستند. شاخص تنش آبی، نسبت کل آب برداشت شده به منابع آبی تجدیدپذیر را اندازه‌گیری می‌کند. منابع آب تجدیدپذیر شامل منابع آبی سطحی و زیرزمینی هستند و برداشت بیش از حد از این منابع موجب شده ایران در رده پنجمین کشور دارای نسبت تنش آبی بسیار بالا قرار گیرد.

آنچه که مساله آب را در کشور به بحران نزدیک می‌کند، هم زمانی افزایش برداشت از منابع آبی زیرزمینی و قرارگیری در دوره کم‌بارشی و خشکسالی است. سال آبی گذشته یکی از خشک ‌ترین سال‌ها در پنج دهه اخیر بوده و سوءمدیریت منابع آبی در طول این دوره هم احتمال خطر منازعات بین استانی را در کشور افزایش می‌دهد.

با توجه به قرارگیری کشور در دوره خشکسالی و کاهش بارش‌ها، برداشت آب از منابع زیرزمینی در فاصله سال‌های ۱۳۸۱تا ۱۳۹۴تقریبا دو برابر شده است. یکی از دلایل اصلی این اضافه برداشت، تشویق و حمایت از بخش کشاورزی و پافشاری بر خودکفایی در تولید محصولاتی است که از آن‌ها به عنوان محصولات استراتژیک کشاورزی یاد می‌شود.

روندی که تقاضای آب دردنیا می پیماید دیری نمی پاید که تامین آب شیرین قابل شرب به یک معضل بین المللی بدل شده و در آینده ای نزدیک مبنای اختلافات و جنگ بین اقوام و ملل مختلف قرار گیرد مگر اینکه مدیریت صحیح بر نحوه استحصال و مصرف آن اعمال گردد.